كشف پديده هاي مشابه در خورشيد وزمين

دانشمندان با تحلیل تصاویر فرابنفش بدست‌آمده از رصدخانه دینامیک خورشیدی توانستند شباهت‌های بی‌نظیری بین محیط فوق‌العاده داغ تاج خورشید با پدیده‌های جوی و آبی در زمین کشف کنند.
به گزارش ساینس‌دیلی، تصاویر ارسالی رصدخانه دینامیک خورشیدی ناسا که در محدوده فرابنفش گرفته شده، بخشی از تاج خورشید را نشان می‌دهد که در حال پرتاب‌کردن توده‌های عظیم گاز به فضا است. تاج خورشیدی خارجی‌ترین بخش جو خورشید است که به‌دلیل تعامل میدان‌های مغناطیسی، دمای آن به 11 میلیون درجه سانتی‌گراد می‌رسد و این درحالی است که دمای سطح خورشید حدود 5500 درجه سانتی‌گراد است.

بعضی وقت‌ها براثر برخورد خطوط میدان مغناطیسی، انرژی عظیمی در تاج خورشید آزاد می‌شود که موجب پرتاب توده‌های گاز به فضای خارج از خورشید می‌شود. این پدیده که فوران تاج خورشیدی (سی.ام.ای) خوانده می‌شود، طوفانی از ذرات باردار پرانرژی را در منظومه شمسی منتشر می‌کند که اگر در جهت زمین قرار بگیرد، شفق قطبی را در مناطق قطبی زمین به راه می‌اندازد.
اما آن‌چه در این تصویر توجه دانشمندان را به خود جلب کرد، نوعی بی‌ثباتی در فوران تاج خورشیدی بود که پیش از این در حرکت ابرها و امواج اقیانوس زمین نیز مشاهده شده بود. این پدیده که بی‌ثباتی کلوین-هلمهولتز خوانده می‌شود، نوعی بی‌ثباتی مرزی است که به صورت دورانی در مرز اجسامی که با سرعت‌های متفاوت درحرکتند، ظاهر می‌شود. از قرار معلوم، در توده‌های فوران‌یافته نیز تفاوت انرژی و میدان مغناطیسی منجر به تفاوت سرعت لایه‌های مختلف گاز شده و این بی‌ثباتی را پدید آورده است.  
ابرهای زیبا و کمیاب کلوین-هلمهولتز در زمین، یکی دو دقیقه بیشتر دوام نمی‌آورند و به سرعت در پهنه آسمان محو می‌شوند. تصویر امواج شکسته‌ای که با فاصله از یکدیگر قرار گرفته‌اند، حاصل تغییر جهت باد است. زمانی که یک تکه ابر در مرز میان لایه‌های سردتر هوا در زیر و لایه‌های گرم‌تر در بالا قرار گیرد و لایه بالایی سریع‌تر از لایه پایینی حرکت کند، شکاف بین این دو می‌تواند ابرها را به شکل موج‌های جدا از هم درآورد. اگر تفاوت میان سرعت حرکت هوای سرد و گرم، مثبت باشد؛ سر موج‌ها به داخل بدنه آنها هل داده می‌شود و در نتیجه تصویری بسیار زیبا از امواج، شبیه لحظه‌های موج سواری خواهیم داشت.

کشف شبیه‌ترین منظومه سیاره‌ای به منظومه شمسی

اخترشناسان به کمک تلسکوپ فضایی کپلر موفق شده‌اند شش سیاره سنگی و گازی را در اطراف ستاره‌ای خورشیدمانند کشف کنند. این منظومه که کپلر11 نام گرفته، دوهزار سال‌نوری از زمین فاصله دارد. جک لیساور، دانشمند سیاره‌شناس و عضو گروه علمی تلسکوپ فضایی کپلر در مرکز تحقیقات فضایی امیز ناسا در گفتگو با بخش خبری ناسا گفت: «منظومه سیاره‌ای کپلر11 بسیار هیجان‌انگیز است. هم به‌شکل جالبی جمع‌وجور است، هم تخت است (همه سیارات شبیه به منظومه‌شمسی در یک صفحه دوران می‌کنند) و از همه جالب‌تر اینکه تعداد زیادی از سیارات غول‌پیکر در فاصله نزدیکی از ستاره خود دوران می‌کنند. ما اصلا فکرش را هم نمی‌کردیم که چنین منظومه‌ای بتواند وجود داشته باشد». به عبارت دقیق‌تر، کپلر11 کامل‌ترین و فشرده‌ترین منظومه سیاره‌ای شناخته شده پس از منظومه‌شمسی است. لیساور ادامه داد: «تاکنون ستارگان معدودی را شناخته‌ایم که یک سیاره از مقابلشان عبور کند، ولی کپلر11 اولین منظومه‌ای است که بیش از 3 سیاره آن از مقابل قرص ستاره مرکزی عبور می‌کنند. مطمئنا خیلی کمتر از 1درصد از ستارگان کهکشان دارای منظومه‌هایی شبیه به کپلر11 هستند، اما مشخص نیست که این نسبت یک در هزار، یک در ده‌هزار و یا یک در میلیون باشد. دلیلش هم این است که این منظومه فعلا تنها منظومه در نوع خود است».

تمام سیاراتی که به‌دور ستاره کپلر11 دوران می‌کنند، از زمین بزرگ‌ترند و بزرگ‌ترین آن‌ها در ابعاد اورانوس یا نپتون (با قطر 4 برابر زمین است. نزدیک‌ترین این سیارات، کپلر11ب ده‌برابر از زمین به خورشید نزدیک‌تر است و در فاصله 15 میلیون کیلومتری دوران می‌کند و خارجی‌ترین آن‌ها، کپلر11جی در نصف فاصله زمین از خورشید یعنی 75 میلیون‌کیلومتری دوران می‌کند. پنج سیاره اول بین 10 تا 47 روز طول می‌کشد تا یک بار به دور ستاره‌شان بگردند و این زمان برای دورترین سیاره 118 روز طول می‌کشد.بدین ترتیب در مقایسه با منظومه شمسی، پنج‌سیاره از این منظومه از سیاره عطارد نیز به ستاره‌شان نزدیک‌ترند و سیاره ششم در فاصله بین مدار سیارات عطارد و ناهید جای می‌گیرد.
ندازه‌گیری‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد این سیارات جزو کوچک‌ترین سیارات فراخورشیدی کشف‌شده دسته‌بندی می‌شوند. این سیارات ترکیبی از سنگ و گاز هستند؛ بیشتر جرم آن‌ها را هسته سنگی تشکیل می‌دهد، اما بیشتر حجم سیاره مربوط به مواد گازی است.
هرچند زمان زیادی از کشف این منظومه سیاره‌ای نگذشته، اما دانشمندان احتمال می‌دهند با مطالعات دقیق‌تر و طولانی‌تر بتوان سیاره هفتم و شاید سیارات دیگری را در فواصل دورتر از این ستاره کشف کنند. البته فاصله سیارات تازه‌کشف‌شده تا ستاره مرکزی به‌قدری نزدیک است که بعید به‌نظر می‌رسد این سیارات توانایی میزبانی از حیات را داشته باشند».