بازدید از رصدخانه دانشگاه زنجان

شامگاه روز 30 شهریور ماه سال جاری همزمان با اتمام کلاسهای دوره تابستانی مرکز، برنامه رصدی بازدید از رصدخانه دانشگاه زنجان ترتیب داده شد که در این برنامه 30 نفر از اعضا و کادر مرکز علوم و نجوم زنجان حضور داستند. در این برنامه سه ساعته اعضا با بخشهای مختلف رصدخانه دانشگاه زنجان، اصول ساخت رصدخانه های دنیا، جایگاه ایران و زنجان در نجوم آماتوری و حرفه ای در میان مجامع نجومی، و همچنین تلسکوپ موجود در دانشگاه زنجان و نحوه کارآیی آن آشنا شدند. در پایان به کمک تلسکوپ دابسونی 8 اینچ، چندین خوشه رصدی و نیز مشتری رصد شد و خاطره خوش این شب زیبا و البته سرد رصدی در خاطره هامان شکل گرفت.

ویژه برنامه رصدی مرکز علوم و نجوم زنجان

یکی از فعالیتهای مهم و فراگیر که همه ساله در مرکز علوم و نجوم زنجان برگزار میشود برنامه رصد عمومی است. در این برنامه خاص مردم عادی به مرکز علوم و نجوم زنجان می آیند و با ابزارهای نجومی از قبیل دوربین های دوچشمی، تلسکوپ ها و دیگر امکانات با آسمان شب و نحوه تماشای آن از دریچه این ابزار ها آشنا میشوند و زیبایی نهفته در پس این آسمان رنگ رنگ را درک میکنند. همچنین برنامه رصد یکی از جلسات  کلاسهای نجوم در هر ترم تحصیلی در مرکز است.
کلاسهای نجوم مرکز به گونه ای طراحی شده اند تا در یک ترم مقدماتی اعضا بتوانند با مقدمات نجوم، کیهانشناسی و اخترفیزیک تا حد قابل قبولی آشنا شوند. 19شهریور ماه سال 90 هم فرصتی بود تا بار دیگر گرد هم جمع شویم و در آرامش و سکوت سحر انگیز شب به تماشای خوشه های ستاره ای برویم که خود را در پس نور ظاهری ستاره ها پنهان کرده اند. در این برنامه رصدی به کمک تلسکوپ ویلیام اپتیکس شکوه و عظمت آسمان را با  تماشای خوشه های ستاره ای M13 و M24  شاهد بودیم و به کمک دوربین دوچشمی زیباییهای و فتنه گریهای کهکشان آندرومدا و خوشه های باز ستاره ای خی و اچ را در صورت فلکی ذات الکرسی نظاره گر شدیم و تماشای این زیباییها را با تحسینی همراه کردیم که ذات مبارک باری تعالی خود به ما آموخته است: فتبارک الله احسن الخالقین

تماشای اجرام عمقی آسمان و درک عظمت عالم بی پایان و حقارت زمین در برابر آسمانها و همچنین نمایش دادن توانمندی های گروه رصدی مرکز در یافتن این اجرام از لابلای ستاره گان چشمک زن آسمان شب،  مهم ترین هدف رصدی این  بود که به حمدالله با عنایت خدا و لطف تمامی والدین عزیز محقق شد. 

کودکان زنجانی ماه گرفتگی 25 خرداد را رصد کردند


کودکان و نوجوانان همراه با والدینشان شب 25 خرداد و همزمان با وقوع ماه گرفتگی در مرکز علوم و نجوم کانون زنجان حاضر شدند و از دریچه تلسکوپ های مرکز ، این پدیده نجومی را رصد کردند.
به گفته سرپرست مرکز علوم و نجوم ، بر طبق اعلام موسسه ژئوفزیک دانشگاه تهران ، این پدیده  از لحاظ طول مدت گرفت در 40 سال اخیر بی سابقه بوده و ماه گرفتگی بعدی 19 آذر ماه امسال رخ خواهد داد  ولی به این وسعت نخواهد بود. ماه گرفتگی 25 خرداد در زنجان از ساعت 30/22  روز چهارشنبه آغاز شد و در نهایت خسوف بصورت  کامل اتفاق افتاد .  مرکز علوم و نجوم زنجان نیز در این شب از ساعت 22 الی 2 بامداد ویژه برنامه ای را به همین مناسبت برگزار کرد. این برنامه ها شامل : ارایه سمینار ، رصد ماه گرفتگی در تمام لحظات وقوع پدیده ، مسابقه عکاسی از خسوف و برپایی نماز آیات بود که با استقبال بسیاری از نوجوانان و خانواده ها روبرو شد. این ویژه برنامه با برگزاری سمینار تخصصی و با موضوع خسوف آغاز شد و در مورد پدیده خسوف و ابزارهای نجومی و چگونگی رصد ، عکس برداری نجومی توضیحاتی برای بچه ها داده شد. در این برنامه تلسکوپ مخصوص 110 میلیمتری و تلسکوپ 14 اینچی بود که با استفاده از آنها پدیده ماه گرفتگی رصد شد . و حاضران نماز آیات را نیز اقامه کردند. فاطمه افشاراحمدی در همین حال خاطر نشان کرد: در این برنامه هم زمان با رصد ماه گرفتگی ، مسابقه عکاسی نیز برای شرکت کنندگان برگزار شد که مربوط به گرفتن عکس از ماه گرفتگی بود که بعد از تجزیه و تحلیل به آثار برتر رسیده جوایزی اهدا خواهدشد.
 
 

دومین کارگاه عکاسی نجومی در زنجان

بابک امین تفرشی در دومین کارگاه بزرگ عکاسی نجومی کشور که در زنجان برگزار شد، اظهار کرد: وجود آلودگی های نوری، مانع رؤیت زیبایی های آسمان شب می‌شود و از همین رو باید برای رفع این معضل، اقدامات جدی از سوی مسؤولان صورت گیرد.
وی پروژه آسمان در شب را پروژه‌ای بین‌المللی دانست که در آن اخترشناسان و عکاسان سرشناس نجومی از 20 کشور جهان زیر نظر انجمن بین‌المللی نجوم، یونسکو و انجمن منجمان بدون مرز فعالیت می‌کنند. وی با بیان این که ایده پروژه «جهان در شب» در ایران شکل گرفت، گفت: این پروژه در حال حاضر جنبه جهانی دارد و 50 نفر از سراسر جهان در آن فعالیت می‌کنند.
مشاور ارشد پروژه بین المللی توآن نیز در این کارگاه با ابراز خرسندی از حضور خود در ایران، گفت: هدف از برگزاری کارگاه عکاسی نجومی، آموزش و یادگیری روش های مختلف عکاسی از آسمان شب است.
دیوید مالین که از کشور استرالیا در این کارگاه حضور یافته بود، افزود: علاوه بر این، در این نشست، اثراتی که طبیعت و آسمان شب بر روی انسان‌ها می گذارد، بررسی می‌شود.
مشاور ارشد پروژه بین‌المللی «جهان در شب» با اشاره به اهمیت اطلاع از نحوه پیدایش ستاره ها، خورشید و سایر اجرام آسمانی و همچنین آینده‌ای که در انتظار آنهاست، تصریح کرد: هدف این کارگاه، بررسی هنرمندانه و فلسفی آسمان شب است.
دبیر دومین کارگاه بزرگ عکاسی نجومی کشور نیز در این نشست به برگزاری موفقیت آمیز این کارگاه در سال گذشته اشاره کرد و گفت: افزایش تعداد عکاسان نجومی در سال گذشته و انتشار آنها از طریق مجلات و سایت های عکاسی، نشان از تأثیر گذاری این کارگاه ها دارد.
کارگاه بزرگ عکاسی نجومی در زنجان، تا روز جمعه 13 اسفندماه ادامه داشت و سخنرانی مایک سیمونز، مدیر انجمن منجمان بدون مرز و گرنارت مایزر، یکی از اعضای پروژه توآن در آلمان به صورت ویدئو کنفرانس از جمله بخش های مختلف آن بود. 
منبع خبر: ایسنا

كشف پديده هاي مشابه در خورشيد وزمين

دانشمندان با تحلیل تصاویر فرابنفش بدست‌آمده از رصدخانه دینامیک خورشیدی توانستند شباهت‌های بی‌نظیری بین محیط فوق‌العاده داغ تاج خورشید با پدیده‌های جوی و آبی در زمین کشف کنند.
به گزارش ساینس‌دیلی، تصاویر ارسالی رصدخانه دینامیک خورشیدی ناسا که در محدوده فرابنفش گرفته شده، بخشی از تاج خورشید را نشان می‌دهد که در حال پرتاب‌کردن توده‌های عظیم گاز به فضا است. تاج خورشیدی خارجی‌ترین بخش جو خورشید است که به‌دلیل تعامل میدان‌های مغناطیسی، دمای آن به 11 میلیون درجه سانتی‌گراد می‌رسد و این درحالی است که دمای سطح خورشید حدود 5500 درجه سانتی‌گراد است.

بعضی وقت‌ها براثر برخورد خطوط میدان مغناطیسی، انرژی عظیمی در تاج خورشید آزاد می‌شود که موجب پرتاب توده‌های گاز به فضای خارج از خورشید می‌شود. این پدیده که فوران تاج خورشیدی (سی.ام.ای) خوانده می‌شود، طوفانی از ذرات باردار پرانرژی را در منظومه شمسی منتشر می‌کند که اگر در جهت زمین قرار بگیرد، شفق قطبی را در مناطق قطبی زمین به راه می‌اندازد.
اما آن‌چه در این تصویر توجه دانشمندان را به خود جلب کرد، نوعی بی‌ثباتی در فوران تاج خورشیدی بود که پیش از این در حرکت ابرها و امواج اقیانوس زمین نیز مشاهده شده بود. این پدیده که بی‌ثباتی کلوین-هلمهولتز خوانده می‌شود، نوعی بی‌ثباتی مرزی است که به صورت دورانی در مرز اجسامی که با سرعت‌های متفاوت درحرکتند، ظاهر می‌شود. از قرار معلوم، در توده‌های فوران‌یافته نیز تفاوت انرژی و میدان مغناطیسی منجر به تفاوت سرعت لایه‌های مختلف گاز شده و این بی‌ثباتی را پدید آورده است.  
ابرهای زیبا و کمیاب کلوین-هلمهولتز در زمین، یکی دو دقیقه بیشتر دوام نمی‌آورند و به سرعت در پهنه آسمان محو می‌شوند. تصویر امواج شکسته‌ای که با فاصله از یکدیگر قرار گرفته‌اند، حاصل تغییر جهت باد است. زمانی که یک تکه ابر در مرز میان لایه‌های سردتر هوا در زیر و لایه‌های گرم‌تر در بالا قرار گیرد و لایه بالایی سریع‌تر از لایه پایینی حرکت کند، شکاف بین این دو می‌تواند ابرها را به شکل موج‌های جدا از هم درآورد. اگر تفاوت میان سرعت حرکت هوای سرد و گرم، مثبت باشد؛ سر موج‌ها به داخل بدنه آنها هل داده می‌شود و در نتیجه تصویری بسیار زیبا از امواج، شبیه لحظه‌های موج سواری خواهیم داشت.

کشف شبیه‌ترین منظومه سیاره‌ای به منظومه شمسی

اخترشناسان به کمک تلسکوپ فضایی کپلر موفق شده‌اند شش سیاره سنگی و گازی را در اطراف ستاره‌ای خورشیدمانند کشف کنند. این منظومه که کپلر11 نام گرفته، دوهزار سال‌نوری از زمین فاصله دارد. جک لیساور، دانشمند سیاره‌شناس و عضو گروه علمی تلسکوپ فضایی کپلر در مرکز تحقیقات فضایی امیز ناسا در گفتگو با بخش خبری ناسا گفت: «منظومه سیاره‌ای کپلر11 بسیار هیجان‌انگیز است. هم به‌شکل جالبی جمع‌وجور است، هم تخت است (همه سیارات شبیه به منظومه‌شمسی در یک صفحه دوران می‌کنند) و از همه جالب‌تر اینکه تعداد زیادی از سیارات غول‌پیکر در فاصله نزدیکی از ستاره خود دوران می‌کنند. ما اصلا فکرش را هم نمی‌کردیم که چنین منظومه‌ای بتواند وجود داشته باشد». به عبارت دقیق‌تر، کپلر11 کامل‌ترین و فشرده‌ترین منظومه سیاره‌ای شناخته شده پس از منظومه‌شمسی است. لیساور ادامه داد: «تاکنون ستارگان معدودی را شناخته‌ایم که یک سیاره از مقابلشان عبور کند، ولی کپلر11 اولین منظومه‌ای است که بیش از 3 سیاره آن از مقابل قرص ستاره مرکزی عبور می‌کنند. مطمئنا خیلی کمتر از 1درصد از ستارگان کهکشان دارای منظومه‌هایی شبیه به کپلر11 هستند، اما مشخص نیست که این نسبت یک در هزار، یک در ده‌هزار و یا یک در میلیون باشد. دلیلش هم این است که این منظومه فعلا تنها منظومه در نوع خود است».

تمام سیاراتی که به‌دور ستاره کپلر11 دوران می‌کنند، از زمین بزرگ‌ترند و بزرگ‌ترین آن‌ها در ابعاد اورانوس یا نپتون (با قطر 4 برابر زمین است. نزدیک‌ترین این سیارات، کپلر11ب ده‌برابر از زمین به خورشید نزدیک‌تر است و در فاصله 15 میلیون کیلومتری دوران می‌کند و خارجی‌ترین آن‌ها، کپلر11جی در نصف فاصله زمین از خورشید یعنی 75 میلیون‌کیلومتری دوران می‌کند. پنج سیاره اول بین 10 تا 47 روز طول می‌کشد تا یک بار به دور ستاره‌شان بگردند و این زمان برای دورترین سیاره 118 روز طول می‌کشد.بدین ترتیب در مقایسه با منظومه شمسی، پنج‌سیاره از این منظومه از سیاره عطارد نیز به ستاره‌شان نزدیک‌ترند و سیاره ششم در فاصله بین مدار سیارات عطارد و ناهید جای می‌گیرد.
ندازه‌گیری‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد این سیارات جزو کوچک‌ترین سیارات فراخورشیدی کشف‌شده دسته‌بندی می‌شوند. این سیارات ترکیبی از سنگ و گاز هستند؛ بیشتر جرم آن‌ها را هسته سنگی تشکیل می‌دهد، اما بیشتر حجم سیاره مربوط به مواد گازی است.
هرچند زمان زیادی از کشف این منظومه سیاره‌ای نگذشته، اما دانشمندان احتمال می‌دهند با مطالعات دقیق‌تر و طولانی‌تر بتوان سیاره هفتم و شاید سیارات دیگری را در فواصل دورتر از این ستاره کشف کنند. البته فاصله سیارات تازه‌کشف‌شده تا ستاره مرکزی به‌قدری نزدیک است که بعید به‌نظر می‌رسد این سیارات توانایی میزبانی از حیات را داشته باشند».


دوره آموزشي نجوم در استان قزوين

هفته قبل پودمان آموزشی نجو م را با حضور مربیان فرهنگی كانون پرورش فكري استان قزوين از تاریخ 2/11/89تا4/11/89در مجتمع کانون قزوین برگزارنمودم . در این دوره 22 ساعته که با هدف تقویت روحیه علمی ،قدرت استدلال وتفکر انتقادی و خلاق با حضور 17 مربی فرهنگی استان برگزارشد ، با همكاري بسيار بالاي مربيان استان قزوين توانستم آنان را با مفاهیم علم نجوم وشیوه به کارگیری دستگاه آسمان نما آشنا نموده و شيوه هاي عملي تدريس نجوم به كودكان و نوجوانان را تجزيه و تحليل نمايم. به عنوان  آزمون پاياني از مربيان خواستم  با تهیه واجرای یک نمایش خلاق منظوم وآهنگین با موضوع آشنایی اعضا با نجوم و منظومه شمسي ،ضمن ارائه عملی آموخته های خود در این دوره ،مهارت آموزشی و نوآوری خودرا به نمایش بگذارند كه اين تجربه در در نوع خود بي نظير و مثالزدني شد. آقاي مهدي مرداني كه از شاعران توانمند و مربيان بسيار فعال قزوين بودند زحمت سرودن شعر و نواختن تنبك (بنا به نبود امكانات ، قابلمه!) نمايشنامه را بعهده گرفتند و مربيان نيز با خلاقيت بسيار بالايي اين نمايش را اجرا نمودند.

ملاقات با هوشمندان فرازميني (برفي!)در مركز علوم ونجوم زنجان

برفي كه از ديروز باريدن گرفته بود اونقدر وسوسه كننده و سحر انگيز بود كه عزممان را جزم كرده و با رد كردن مرخصي ساعتي ساعتها جلو درب مركز فقط و فقط خواستيم كه به خواسته هاي دل كودك درونمان گوش فرا داده باشيم. شرح ما وقع را در عكسهاي زير ميبينيد

برنامه رصد 14 دي

خداروشكر كه با تلاش همكاران در دقايق آخر روز 13 دي برنامه ريزي رصد كسوف 14 دي به خوبي انجام شد و  از اولين لحظات صبح روز 14 دي همه امكانات نجومي مركز با تمام قوا در راستاي اين برنامه رصدي مهم قرار گرفت. برنامه اي كه در تاريخ برنامه هاي رصدي مركز حقيقتا بي نظير بود
مرکز علوم و نجوم کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان زنجان صبح روز سه شنبه 14 دی ماه ویژه برنامه ای را جهت رصد پدیده خورشید گرفتگی برگزار کرد. كه بحمدلله با حضور علاقمندان به نجوم و اعضاي فعال وخانوادههاي آنها به يكي از برنامه هاي خيلي خوب رصدي تبديل شد.با اينكه از اوايل صبح ابرهاي مزاحم هم  آسمان زنجان و هم آسمان دل نجومي ها را ابري كرده بودند،گاه وبيگاه قرص گاز زده خورشيد توسط اژدهاي خيال انگيز آسماني از پشت ابرها سري به دوستدارانش ميزد و لحظات سرد زمستاني ظهر روز14 دي را با نور كم سو و البته سحر انگيز خود غرق در شور و حرارتي وصف ناپذير ميكرد.  حضور گرم علاقمندان ، چه خرد سال و چه كهنسال شور زايدالوصفي به مراسم بخشيده بود.
آرتين 6ساله كه با شور وشوق زياد خورشيد رو تماشا ميكرد

حضور سه نسل در كنار هم، مادربزرگ پشت تلسكوپ، مادر و پسر پشت تلسكوپ
 يكي از بخشهاي جانبيبرنامه رصد امروزمسابقه عكاسي بود. با اينكه امكانات خيلي سزح بالايي نداشتيم اما بچه هاي خلاق مركز، به ساده ترين تجهيزات و فقط با يك دوربين و يك فيلتر كه اغلب يا عينك بود و يا شيشه جوشكاري ويا ديسك سياه رنگ فلاپي و عكسهاي جالبي از مراحل مختلف گرفت ثبت كردند: در تمام مدت گرفت سپهر طوماري همراه با پدرش از لحظه به لحظه ي كسوف با شيشه جوشكاري و دوربين ديجيتال سوار بر پايه عكسبرداري كردند كه نمونه اي از عكس وي را در اين تصوير مي بينيد.بخاطرابري بودن هوا لكه هاي ابر بصورت زمينه سياه در عكس درآمده اند و شكوه و زيبايي عكس  را صدچندان كرده اند. درتمامي عكسها حضور ابرها مشهود است.
عكس اوج گرفت از سپهر طوماري و پدرش با دوربين كانون و فيلترجوشكاري
عكاس بعدي مركز آقاي محمدعلي ارجمند فر بود كه كاپ شجاعت در عكاسي بدون پايه را از  آن خود خواهد كرد. محمد علي بدون پايه و تنها با نگه داشتن فلاپي ديسك مقابل لنز دوربين عكسهاي بسيار زيبايي را ثبت كرد كه نمونه اي از آن را هم ميبينيم

عكسي از خورشيد گرفتگي توسط شجاع ترين عكاس مركز!، محمد علي ارجمندفر
برخي هم بخاطرمشغله فراوان كاري در حين برنامه تنها به كمك دوربين گوشي تلفن همراه از چشمي تلسكوپ ها عكس ميگرفتند! كاچي بهتر از هيچي :)) خدا را چه ديديد شايد با اين كار بنيانگذار سبك جديدي در عكاسي از گرفتها باشم!


عكس از فاطمه افشاراحمدي با دوربين گوشي تلفن همراه از پشت تلسكوپ :)
حضور خبرنگاران ايسنا و مردم نو در ميان مردم هم يكي ديگر از بخشهاي جالب اين مراسم بود. اين برنامه تا لحظات آخر خورشيد گرفتگي ادامه داشت در پايان پرونده گرفتهاي خورشيد تا 10 سال آينده بسته شد :(

خورشيد گرفتگي 14 دي

مشخصات خورشيد گرفتگي 14 دي ماه در ايران
اين گرفتگي در اروپا، نيمه شمالي آفريقا، آسيا (به جز بخشي از شرق و جنوب آن) قابل رؤيت مي‌باشد. در ایران در تمام نقاط کشور میتوان نظاره گر این گرفتگی بود.
جزئيات دقيق اين خورشيد گرفتگي در زنجان بنا به بنا به استخراج موسسه ژئو فیزیک دانشگاه تهران بدين صورت است:
زمان شروع: 11:14، حداكثر گرفتگي 12:45، پايان گرفت 14:13، درصد گرفت44%
اهميت اين كسوف ازآن روست كه تا 10 سال آينده شاهد كسوف  ديگري كه از ايران قابل مشاهده باشد نخواهيم بود :(
رصد خورشید گرفتگی
نور خورشید برای چشم انسان بسیار مضر است . در زمان خورشید گرفتگی جزیی بخشی از خورشید توسط ماه پوشیده میشود و نور خورشید اندکی کمتر میشود با این حال تشعشعات مضر نور خورشید کماکان به چشم انسان میرسد.

برای مشاهده بی خطر خورشید گرفتگی بهترین کار ممکن تماشای غیر مستقیم نور خورشید از ایجاد روزنه ای کوچک در یک صفحه کاغذی و انعکاس نور خورشید روی سطح سفید رنگ و یا مشاهده آن بوسیله فیلترهای مخصوص است.همچنین به هیچ عنوان نباید مدت زمان زیادی به خورشید با فیلتر های جوشکاری یا عینک های آفتابی تیره و دیسکت های رایانه ای نگاه کنید. با استفاده از یک کارتن و یک ورق کاغذ سفید، اتاقک تاریک بسازید. ساخت اتاق تاریک کار دشواری نیست و با استفاده از یک کارتن می توانید چنین اتاقک تاریک بسازید.

عکاسی از خورشید گرفتگی جزیی
با استفاده از دوربین های دیجیتال یا آنالوگ(فیلمی) به صورت مستقیم نمی توان از خورشید گرفتگی جزیی عکس گرفت. بهترین روش قرار داد فیلتر مناسب سر راه نور خورشید به لنز دوربین است. فیلتر های مناسب این کار میتواند فیلتر جوشکاری شماره 14 و یا عینک های کسوف و فیلتر های مایلار پلاستیکی و یا فیلتر های شیشه ای خورشیدی باشد.در تمام مراحل کسوف جزیی با توجه به فیلتری که به کار میبرید نوردهی ثابتی را انتخاب کنید. برای فیلتر های شیشه ای SunGlass و فیلتر های مایلار و عینک های خورشید گرفتگی که به عنوان فیلتر استفاده میشوند نوردهی تقریبا یکی است. بازه بین 1/1000 تا 1/250 در حساسیت هایی بین 100 تا 400 انتخابهای شما هستند. این در صورتی است که دیافراگم شما بین 3.5 تا 8 انتخاب شوند.در عکاسی با لنزهای زوم یا تلسکوپ نیز این انتخاب نوردهی و دیافراگم صدق میکند.در صورتی که از فیلترهایی غیر از این استفاده کنید نوردهی شما تغییر خواهد یافت. به صورت مستقیم و بدون فیلتر نمیتوان از خورشید گرفتگی حتی در سرعتهای بسیار بالا عکس گرفت این کار ممکن است به دوربین شما صدمه وارد نماید. (به نقل از آسمان پارس)
                                                                                                                                
روز سه شنبه از ساعت 10:30 الي 14 نيز ويژه برنامه اي در محل مركز علوم و نجوم زنجان به همين مناسبت برگزار خواهد شد. ازعموم علاقمندان جهت شركت در اين برنامه دعوت به عمل مي آيد. اين برنامه شامل ارائه سمينار، مسابقه عكاسي از كسوف، مسابقه عكاسي از رصدگران كسوف و رصد دقــيق خورشيد در تمام لحظات گرفت خواهد بود.